به گزارش روابط عمومی دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، دکتر مریم تقوی شیرازی عضو هیات علمی و متخصص طب ایرانی در بخش اول مطلبی علمی به موضوع آشنایی با گیاهان دارویی آورده است:

گیاهان شاید مهمترین و رایج ترین مخلوقات آفریدگار هستند که وارد سفره غذایی، قفسه های آشپزخانه، قفسه داروها و وسایل آرایشی بهداشتی خانه های ما انسان ها می شوند.

آشنایی با برخی تعاریف کاربردی و مهم، کمک می کند تا با ایمنی بیشتر از آن ها بهره ببریم: 

• گیاهان دارویی، قسمت‌هایی از گیاه‌اند که بعد از چیدن و خشک شدن، در اندازه های متفاوت بسته بندی و عرضه می شوند. گل گاوزیان، دانه زیره سبز و سیاه، چوب دارچین، برگ به لیمو، میوه نسترن و ریزوم زنجبیل همگی بخش های مورد استفاده گیاهان دارویی هستند که مورد استفاده قرار می گیرند.
• داروهای گیاهی، داروهایی هستند که معمولا از خشک شده یا عصاره کل گیاه یا بخش هایی از آن در آب یا الکل بدست می‌آید، استاندارد شده و طبق ضوابط و قوانین داروها به صورت قرص، شربت، کپسول، قطره، کرم، پماد و ... تهیه می شوند. در داروخانه های سطح شهر، سلامتکده های طب ایرانی و برخی عطاری ها این داروها در اشکال متعدد در اختیار بیماران و مصرف کنندگان قرار می گیرد.

نکات مهم:

الف- گیاهان دارویی و داروهای گیاهی کاربردهای زیادی در سلامت بدن ما دارند. اما بی عارضه هم نیستند. آنها می توانند با داروهای شیمیایی که در حال مصرف آن هستیم، تداخل ایجاد کنند و یا با شرایط بدنی یک فرد مثلا در بارداری، بیماری ها، ناسازگار شده و مشکل ساز شوند.

مثلا زنجبیل می تواند با داروهای ضد انعقاد تداخل ایجاد کند و اثر آن ها را زیاد کند و باعث ایجاد کبودی و یا اختلال در قطع خونریزی کند.

دانه های لعابی و ملین ها می تواند در صورتیکه همزمان یا با فاصله کم از داروهای شیمیایی مصرف شوند، اثر آنها را کم کنند.

در دوران بارداری مصرف گیاهان دارویی جز موارد معدودی توصیه نمی شود. آویشن، ختمی، پنیرک، بنفشه و ... می توانند مادر باردار و جنین را به ویژه در ماه های اول به مخاطره بیاندازند.

کسانیکه مشکلات تیروئید دارند، در مصرف گیاه بادرنجبویه باید احتیاط کنند و یا فشارخونی ها، شیرین بیان را نباید استفاده کنند.

پس این فرضیه که چون گیاه است پس عارضه ندارد و می توان آن را به هر مقدار و هر زمان و در هر کس مصرف کرد، نادرست است. 

ب- در انتخاب گیاهان دارویی و داروهای گیاهی همواره به سلامت ارائه دهنده (عطاری، فروشگاه، داروخانه) و شرایط نگهداری آنها اطمینان پیدا کنید. حرارت و رطوبت به راحتی می تواند انبار گیاه دارویی را آلوده به قارچ و میکروب های مختلف کند.

ج- تقلب در بازار عرضه گیاهان دارویی رایج است. مثلا ممکن است گل پنیرک را به جای گل بنفشه، گلرنگ یا کاکل ذرت رنگ شده را به جای زعفران بدهند. یا قدری خاک سرخ با زعفران مخلوط کنند.

واردات گیاهان دارویی و فرآورده های مکمل و طبیعی و افزایش بی رویه قیمت آنها، احتمال عدم مرغوبیت گیاه و داروی گیاهی را افزایش داده است.

مراقب سلامت خود و خانواده مان باشیم.

منابع:

• J., G., 2007. PDR for Herbal Medicine, 4th ed. Thomson Reuters, p. 690.
• Amin, G., 2005. Popular Medicinal Plants of Iran. Tehran University of Medical Sciences, Tehran.
• Aghili Khorasani, M., 2017. Makhzan al-Advieh. Chogan, Tehran.
• Salehi Surmagh, i.H., 2008. Medicinal plants and Phytotheraphy. Donyae Taghzie, Tehran.