به گزارش روابط عمومی دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، دکتر مهدی شفیعی دانشجوی دکترای تخصصی طب سنتی ایرانی دانشگاه علوم پزشکی ایران در مطلبی علمی اهمیت تغذیه در مدیریت سرفه را تشریح کرد:

با شروع فصل سرما و گسترش بیماری های ویروسی تنفسی، سرفه یکی از شایعترین تظاهرات است. سرفه یک مکانیزم دفاعی و طبیعی برای خروج ترشحات از دستگاه تنفس فوقانی و تحتانی است. اما گاهی تداوم و شدت آن برای بیمار آزار دهنده خواهد بود.

علاوه بر بیماری های ویروسی تنفسی مثل سرماخوردگی و آنفلوآنزا، آلودگی هوا، درگیری مزمن سینوس ها و وجود ترشحات در ناحیه پشت حلق، ورود اجسام خارجی به داخل ریه و راه های تنفسی، ریفلاکس یا برگشت اسید معده به مری، انواع  حساسیت ها و مصرف برخی داروها می توانند عاملی برای بروز یا تشدید سرفه باشند.  

سرفه های مزمن و یا گاهگاهی می توانند به علت تغییرات هوایی مانند آلودگی هوا و یا خشکی هوای تنفسی ایجاد شوند. هچنین ممکن است بعد از ابتلا به یک بیماری ویروسی یا سرماخوردگی معمولی تا مدتها سرفه باقی بماند.

سرفه اگر طولانی و آزاردهنده شود، در میزان و کیفیت خلط همراه آن تغییری ایجاد شود و یا فرد مبتلا علاوه بر سرفه دچار تنگی نفس شود، می تواند نشانی از یک بیماری مهم تر از سرماخوردگی ساده باشد و نیاز است حتما توسط پزشک متخصص بررسی شود. 

در مدیریت سرفه، برخی تدابیر ساده در سبک زندگی بویژه تغذیه می تواند کمک کننده باشد. در ادامه چند توصیه ساده و کاربردی برای کاهش سرفه و یا پیشگیری از حملات سرفه در فصول سرد سال ارایه می گردد:

• روشن شدن وسایل گرمایشی موجب کاهش رطوبت در هوا می شوند، سعی کنید هوای اتاق یا محل زندگی دارای اندکی رطوبت باشد. برای این منظور می توانید از دستگاه های بخور و یا قرار دادن یک ظرف آب روی وسایل گرمایشی استفاده نمایید.
• در زمان بروز سرفه از مصرف ادویه جات تند و محرک مثل خردل و فلفل، اغذیه شور، انواع ترشیجات، غذاهای سرخ شده، فرآورده های گوشتی نمک سود مانند سوسیس و کالباس پرهیز کنید. نوشیدن گلاب یا عرق کاسنی در برخی افراد ممکن است سرفه را تشدید کند.
• موز، انگور، شیر، پرتقال وگریپ فروت، هندوانه، شکلات، قهوه، شیرینی جات و نوشیدنی های شیرین ممکن است در هنگام ابتلا به بیماری های تنفسی تب دار باعث تشدید سرفه شوند.
• سعی کنید مایعات نیمگرم را جرعه جرعه میل کنید. استفاده از دمنوش هایی مانند بابونه، گاوزبان (در افراد فشارخونی مصرف نشود)، آویشن، عناب، سیب، بنفشه، ختمی و پنیرک، نعنا با کمی عسل می توانند کمک کننده باشند.
• فرنی با نشاسته یا آرد برنج، سوپ جو رقیق، حریره هویج، هویج آب پز، شلغم، اسفناج پخته، آب عدس پخته، سوپ ماش که با بال و گردن مرغ تهیه شده است، در کاهش سرفه مفید هستند.
• در سرفه های خشک و مزمن می توان ترکیبی از به دانه، قدومه شیرازی، تخم مرو و بارهنگ تهیه نموده و در آب جوش و کمی عسل مدت کوتاهی دم کرد و بصورت نیمگرم با قاشق اندک اندک میل نمود.
• پوره پخته تکه های کوچک سیب درختی و عناب در کاهش سرفه بسیار موثر است.
• شیربادام ولرم، حریره بادام، فرنی با پودر بادام، مخلوط پودر بادام و نبات در سرفه های مزمن و خشک بسیار مفید است. خوردن روغن بادام شیرین (خوراکی) با کمی آب گرم و عسل یا مالیدن آن بر روی می تواند در کنترل سرفه موثر باشد.
• مویز و انجیر خشک در کاهش سرفه های خشک خصوصا ناشی از آلودگی هوا و خشونت راههای هوایی موثر هستند. حتی می توان چند عدد انجیر را در کمی آب آهسته جوشاند و شیرابه آن را مصرف نمود.
• در کسانی که هنگام صحبت کردن دچار سرفه می شوند، گذاشتن کمی نبات و یا اندکی کتیرا در دهان موجب کاهش سرفه می شود
• مصرف غلات جوانه زده، کدو حلوایی، شلغم، اسفناج، آب انار شیرین، شیر گرم با کمی زنجبیل و عسل در فصل سرما از بروز حملات سرفه در افراد حساس به سرما و ناشی از آلودگی هوا پیشگیری می کند.

2. توجه شود که ممکن است برخی افراد با مصرف عسل دچار تشدید سرفه شوند و یا احساس سوزش وخارش در گلو نمایند. این افراد می توانند عسل را در آب جوش حل نموده و کمی آن را بجوشانند و کف روی آن را گرفته و سپس از شربت آب و عسل(عسل کف گرفته) استفاده نمایند.

• خوابیدن به پشت ممکن است موجب ریزش ترشحات از ته حلق به مجاری تنفسی و باعث بروز سرفه حین خواب شود. در این شرایط بهتر است هنگام خواب به پهلوها ( ترجیحا پهلوی راست) بخوابید. استفاده از بخور گرم با بابونه یا اکالیپتوس می تواند ترشحات سینوس را رقیق و خارج کند و مانع بروز سرفه های شبانه شود.
• برگشت اسید معده و یا ترشحات گوارشی در افرادی که مشکلات گوارشی دارند، یکی از علل شایع سرفه خصوصا در هنگام خواب است. برای کاهش آن بهتر است از پرخوری پرهیز شود و بین وعده شام و ساعت خواب حداقل 2 ساعت فاصله باشد. این افراد می توانند بعد از شام کمی رب سیب یا به میل نمایند.

1. توجه شود که استفاده از تدابیر غذایی در برخی موارد نمی تواند به تنهایی جایگزین درمان دارویی شود. بنابراین بررسی و معاینه توسط پزشک بویژه در گروه های حساس، زنان باردار، کودکان، سالمندان، بیماران با نقص ایمنی و بیماری های زمینه‌ای همواره توصیه می شود.

منابع:

• کتاب مخزن الادویه، تالیف حکیم عقیلی خراسانی
• کتاب اکسیر اعظم، تالیف حکیم محمد اعظم خان
• کتاب منافع الاغذیه و دفع مضارها، تالیف محمد زکریای رازی
• سایت علمی: https://www.wolterskluwer.com/en/solutions/uptodate
• سایت علمی: https://www.healthline.com/health/cough