آکنه ولگاریس، یکی از شایع‌ترین بیماری پوستی در جهان است که به دلیل التهاب و انسداد فولیکولهای مو و غدد چربی ایجاد می شود و معمولاً با جوشهای قرمز، سرسیاه، سرسفید، چرکی یا کیستیک بروز میکند. این عارضه اغلب در نوجوانی به دلیل تغییرات هورمونی رخ می دهد، اما ممکن است در بزرگسالی بویژه در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز ادامه یابد. آکنه به دلیل تغییرات ناخوشایندی که در پوست بویژه صورت ایجاد می کند، می‌تواند اثرات روانی و اجتماعی قابل‌توجهی در مبتلایان داشته باشد. درمان‌های موجود، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها و رتینوئیدها، گاهی عوارض جانبی مختلفی نظیر مقاومت آنتی‌بیوتیکی، خشکی پوست و تحریک‌های پوستی را به همراه دارند. به همین دلیل استفاده از ظرفیت های درمان های طبیعی همواره مورد توجه بوده است.

درخت کنار با  نام علمی  Ziziphus spina-christi، گیاهی خودرو بویژه در نواحی جنوب ایران است. میوه آن معمولا کاربرد خوراکی دارد و از کوبیده و پودر شده برگ آن یا همان سدر به‌طور گسترده ای برای مشکلات مختلف بویژه پوست و مو استفاده می شود.  

نتایج یک مطالعه بالینی که در سال 2019 در مجله معتبر Journal of Dermatological Treatment توسط متخصصین پوست، طب و داروسازی سنتی کشور منتشر شده است، حاکی از آن است که محلول موضعی سدر می‌تواند یک گزینه درمانی موثر و ایمن برای مدیریت آکنه ولگاریس خفیف تا متوسط باشد.

این مطالعه کارآزمایی بالینی دو سوکور بر روی 68 بیمار 15 تا 45 ساله در مراکز درمانی ارائه دهنده خدمات طب سنتی ایرانی انجام شد. بیماران برای دریافت درمان به دو گروه تقسیم شدند: گروه اول عصاره هیدرو الکلی سدر را همراه با کلیندامایسین 1% (به عنوان درمان پایه و استاندارد) و گروه دوم دارونما را همراه با کلیندامایسین 1% دریافت کردند. در طول شش هفته درمان، بیماران در هفته‌های دوم، ششم و هشتم بر اساس شاخص های معتبر سنجش ضایعات آکنه مورد ارزیابی قرار گرفتند.

تجزیه و تحلیل داده‌ها در این پژوهش نشان داد که محلول سدر به طور معناداری تعداد ضایعات التهابی و غیرالتهابی آکنه را کاهش داده و شدت آکنه را با حداقل عوارض جانبی بهبودی بخشیده است.

خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی برگ سدر به ترکیباتی مانند فلاونوئیدها و ساپونین‌های موجود در این گیاه نسبت داده می‌شود. فلاونوئیدها با کاهش استرس اکسیداتیو و مهار مسیرهای التهابی، می‌توانند به کاهش علائم آکنه کمک کنند. همچنین عصاره سدر قادر به مهار رشد باکتری‌های مولد آکنه نظیرPropionibacterium acnes  می باشد.

محققان این مطالعه پیشنهاد می‌کنند که استفاده از فرآورده های حاصل از عصاره هیدروالکلی سدر می‌تواند به عنوان یک درمان موثر برای کاهش علائم آکنه و بهبود کیفیت زندگی بیماران در نظر گرفته شود.

منبع:

Shakiba R, Nilforoushzadeh MA, Hashem-Dabaghian F, Minaii Zangii B, Ghobadi A, Shirbeigi L, Aliasl J, Shakiba M, Ghods R. Effect of Cedar (Ziziphus spina-christi) topical solution in mild to moderate acne vulgaris: a randomized clinical study. J Dermatolog Treat. 2021 Mar;32(2):197-202. doi: 10.1080/09546634.2019.1692125. Epub 2019 Nov 24. PMID: 31760846.

تهیه و تنظیم:

دکتر مریم تقوی شیرازی

هدیه محمدی