چرا نیازمند خواب هستیم؟

با کار روزانه بر اثر حرکت بدن و فشارهای جسمی و روانی مقداری از روح یا شارژ بدن تحلیل می‌رود. این تحلیل آنقدر زیاد می‌شود که بدن برای حفاظت اعضای حیاتی نظیر قلب، حرکت را متوقف می‌کند. بدین ترتیب با توقف حس و حرکت، قلب فرصت برای تجدید این شارژ از دست رفته را پیدا می‌کند.

ساعت بیولوژیک بدن چیست؟

تمامی موجودات زنده از جمله انسان برای سازگاری با ریتم شبانه روزی دارای یک ساعت بیولوژیک درونی به نام Circadian Rhythms می‌باشند. در مغز انسان مرکزی وجود دارد که زمان انجام فعالیت‌های مختلف از جمله خـواب و بـیــداری، هضم گوارشی و مـیـزان ترشح غدد درون‌ریز را در طول شبانه‌روز تنظیم می‌کند.

یکی از هورمون‌های مهمی که در طول شب و تحت نظارت این مرکز ترشح می‌شود، هورمون تاریکی یا ملاتونین است. ملاتونین چرخه خواب و بیداری را تنظیم می‌کند. زمان عبور غذا در مجاری گوارشی را کاهش می‌دهد تا هضم غذا بهتر انجام شود. در شب هورمون رشد نیز ترشح می‌شودکه در بازسازی بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی نقش مهمی دارد.

بنابراین هر گونه تغییر در عادات خواب فرد از جمله شب کاری، شب زنده داری و تغییرات سبک زندگی، مسافرت‌های هوایی (Jet lag) و .... با بهم زدن زمان مواجه با نور، سیستم بیولوژیک و طبیعی بدن را دچار سردرگمی و نابسامانی خواهد کرد.

پس باید بدانیم که:

برهم خوردن نظم طبیعی خواب و از دست دادن خواب شبانه می تواند باعث کسالت و کاهش تمرکز، چاقی، دیابت، مشکلات گوارشی مانند یبوست، مشکلات قلب و عروقی مانند فشارخون و تصلب شرائین، برهم خوردن ترشح شبانه هورمون‌های محافظ سیستم ایمنی، هورمون های رشد و جنسی، اختلالات قاعدگی و حتی ناباروری شود.

دکتر مریم تقوی شیرازی

متخصص طب ایرانی

 منبع:

1- Ruan, W., Yuan, X. & Eltzschig, H.K. Circadian rhythm as a therapeutic target. Nat Rev Drug Discov 20, 287–307 (2021). https://doi.org/10.1038/s41573-020-00109-w

2- ده‌پرور نجمه، غزاله طیبه، شریفان زهرا، طاهرخانی داریوش، کیهان سلطانی محسن، کریمی یاسین، و همکاران.. خواب و اثرات آن بر سلامتی از دیدگاه طب ایرانی. مجله طب سنتی اسلام وایران. ۱۴۰۰; ۱۲ (۴) :۲۶۳-۲۷۰