اهمیت خواب در طب ایرانی- بخش دوم
حکیم ناصر الحکما، پزشک نامدار ایرانی، در قرن 14 ه. ق در کتاب حفظ صحت می فرماید: "انسان هم باید با سایر اجزاء عالم بخواب رود و سکون خود را در چنین سکوت عالمگیر و ظلمت عمیق و استراحت عمومى که در مدّت شب عالم را فرو گرفته تجسّس نماید. و همچنین باید با تمام اجزاى عالم در آن ساعت خنک فرحانگیز بین الطّلوعین از خواب برخیزد. چه در آن ساعت است که حیات احاطه بر خلایق می نماید و چنین هواى صاف و سالم صباحى دماغ را خنک و کدورت خیالات را زایل و خون را جان می دهد."
به گزارش روابط عمومی دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، دکتر مریم تقوی شیرازی متخصص طب ایرانی و عضو هیات علمی دانشگاه در طی یک مصاحبه به سوالات زیر اینگونه پاسخ داد:
در طب ایرانی بهترین زمان خواب چیست؟
بهترین زمان خواب از اوایل شب تا زمان بینالطلوعین (بین اذان صبح تا طلوع آفتاب) است. سردی هوای شب باعث میل کردن حرارت به سمت درون بدن می شود. به همین دلیل با عمیق شدن خواب احساس سرما می کنیم. در این زمان دستگاه گوارش، عمل هضم را کامل میکند، قوای مغز و اعصاب تقویت می شود و حتی ترمیم بافت های آسیب دیده سرعت می یابد. اگر خواب متعادل و پیوسته در شب داشته باشیم، با روشن شدن هوا و شروع روز، بدن با نشاط، آماده کار و فعالیت خواهد بود.
خواب میان روز چه اثری در بدن دارد؟
چون زخواب روز گردد تیره رنگ صافی دیگر آن آیینه را مشکل توان دادن صفا
با طلوع خورشید، افزایش حرارت هوا و روشنی آفتاب، طبیعت بدن نمی تواند خوابی عمیق و پیوسته مانند شب ایجاد کند. بنابراین
با عدم توازن در فعالیت های اعضای بدن، بتدریج تیرگی رنگ چهره، یبوست، اختلال قاعدگی، عدم تمرکز و کندی ذهن، کاهش قوا، بیاشتهایی و ... ایجاد گردد.
چه رابطه ای بین رطوبت و خواب وجود دارد؟
مغز انسان همانند سایر اعضای بدن دارای مزاج است که از برآیند چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش ایجاد می شود. رطوبت (عنصر آب) در انعطاف پذیری نرمی و لطافت پوست و نرمی حرکات بدن و یادگیری مطالب جدید، خلاقیت در فکر و یافتن راه حل موثر است. همچنین مرطوب بودن مخاط چشم، دهان، بینی، دستگاه تنفس، گوارش و مخاط دستگاه تناسلی و ادراری به میزان رطوبت بدن بستگی دارد.
استرسها و ناراحتیهای روحی، بیخوابی و خستگی مفرط، فعالیت زیاد، رنج و مشقت، بیغذایی یا خوردن غذاهایی که عملا هضم نمیشوند یا غذاهای شور، ترش و تند باعث فنا و از بین رفتن رطوبت در بدن میشوند.
رطوبت برای عملکرد مغز و اعصاب نقش مهمی دارد. بنابراین بین رطوبت و خواب هم رابطه تنگاتنگی وجود دارد. هرچقدر رطوبت بدن و به صورت اختصاصیتر رطوبت مغز بیشتر باشد، مدت زمان خواب و عمق آن بیشتر میشود و برعکس هرچقدر خواب کمتر از حد نیاز باشد، رطوبات بدن فنا شده و کاهش مییابد. به همین دلیل افراد سالمند، که بدن خشک تری نسبت به جوانان و نوجوانان دارد، با بیخوابی و مشکلات خواب همواره درگیرند.
در انتها منابع سخنان ایشان ذکر شده است
منبع
Kordafshari Gh, Khodadoost M, Mohammadi Kenari H, Moghimi M. Sleep&Wake. Tehran 2017
Naser al Hokama MA, Hefze-Sehat, Tehran: Traditional Iranian Medicine Pub.2011
Avicenna. The Canon of Medicine. Tehran: Almaee, 2016