در حال حاضر متخصصين طب سنتي ايراني در سيستم پزشکي ايران با مجوز رسمي وزارت بهداشت و درمان در سلامتکده‏هاي طب ايراني مشغول فعاليت هستند.

خبرگزاري اسپوتنيک- در ايران طب سنتي را با زکرياي رازي و ابن سينا مي شناسيم. البته ريشه طب سنتي ايراني به بيش از سه هزار سال قبل باز مي گردد و گفته مي شود که طب سنتي و کتب دانشمندان علوم پزشکي ايران حدود 500 سال در دانشگاه هاي اروپا و آسيا تدريس مي شده است. آغاز تاريخچه پزشکي در ايران به دوره پاتها‌ها که در نزديکي خوارزم زندگي مي‌کردند و اولين پزشک آريايي به نام تريتا يا سريتا باز مي گردد.
در اين ميان شهر گندي شاپور در جنوب روستاي شاه آباد کنوني، واقع در استان خوزستان در سي کيلومتري شرق شوش، در علم پزشکي ايران از اهيمت ويژه اي برخوردار است و شاپور اول، دومين پادشاه ساساني، بسياري از پزشکان و همچنين کتب علمي يوناني را به اين شهر آورد و بعد از آن شاپور دوم شهر گندي شاپور را به پايتختي برگزيد وآنجا دانشکده پزشکي و يک بيمارستان تأسيس نمود. در آن زمان فضاي حاکم بر گندي شاپور سبب شده بود که پزشکان زيادي از مليت هاي مختلف با مذاهب گوناکون به آن روي آورده و ساکن شدند و از از بيمارستان گندي شاپور به عنوان نخستين بيمارستان آموزشي در تاريخ پزشکي ياد شده است.
به اين ترتيب، طب سنتي در ايران از اهميت و جايگاه ويژه اي برخوردار گرديد که تا امروز نيز ادامه دارد و در حال حاضر اين مکتب قديمي طب به صورت کاملا آکادميک درآمده و در حال حاضر ?? دانشگاه علوم پزشکي دپارتمان يا دانشکده طب ايراني (يا طب سنتي) دارند و دانشجويان را براي دوره تخصصي 4 ساله در رشته‌هاي طب و داروسازي پذيرش مي‌کنند. در همين زمينه با خانم دکتر الهام اختري استاديار دانشکده طب سنتي دانشگاه ايران، پزشک و متخصص طب ايراني درباره بازگشت حکيم باشي هاي ايراني به سيستم درماني ايران به گفتگو نشستيم.

تفاوت طب سنتي و ايراني

در سراسر جهان و در تمام کشورهاي دنيا هميشه چيزي تحت عنوان طب سنتي وجود داشته و درماني بوده که بسته به قدمت تمدن هر کشوري مثلا دو هزار سال قبل و يا دويست سال قبل انجام مي گرفته و ردپاي آن منجمله کتابها، دست نوشته ها و مدارک مستدل از آن باقي مانده است. طب سنتي در همه دنيا بصورت عام وجود دارد و به درمانهايي که در گذشته روي افراد انجام مي گرفته اطلاق مي گيرد.
اما وقتي وارد فضاي جغرافيايي خاص به عنوان مثال «مرزهاي امپراتوري پارس» که بسياري از کشورهاي کنوني مانند عراق، سوريه و بخشهايي از هند و…را شامل مي شود و يا جغرافياي چين، برزيل، ژاپن و خلاصه هر محدوده جغرافيايي طب مخصوص به خود را دارند. در واقع مکاتب فکري خاصي بوده که بر اساس سنتهاي حاکم در آن اقدام به درمان و طبابت مي نمودند.
به همت دکتر سيد جلال مصطفوي کاشاني به عنوان فردي که تمام زندگي خود را در مسير تحقيق و پژوهش در زمينه طب نياکان ما صرف نمود، اين نتيجه حاصل شد که روش درمان سنتي که در ايران قديم بکار گرفته مي شد را به طور مشخص مي توان طب ايراني دانست.
طب ايراني بر اساس مکتب طب اخلاطي که بر اساس وجود چهار خلط دم، سودا، بلغم و صفرا و بر اساس مکتب مزاج شناسي برنامه ريزي شده است. حکما چهار پنج هزار سال قبل بر همين اساس درمان مي کردند و کتب آن نيز موجود است. خيلي با قاطعيت نمي توان گفت که طب سنتي و ايراني از هم جدا هستند، اما بر اساس تقسيمات منطقه اي تلاش کرديم تا طب ايراني را در زير مجموعه طب سنتي و مخصوص ايران معرفي کنيم.


مجوز قانوني براي متخصصين طب سنتي ايراني
در آغاز بايد بگويم که تعداد اين حکيمان بسيار کم است، فردي که واقعا حکيم باشد و از سنين جواني در پي اين علم باشد و نزد استادان طب قديم آموزش ديده باشد به ندرت هستند. استادان به نامي مانند استاد محمد عبادياني، استاد اسماعيل ناظم از کودکي نزد حکيم آموزش ديده و متون قديم را مطالعه کرده و خود گياهان را جمع آوري مي کنند و خلاصه يافتن افرادي مانند استاد عبادياني که اکنون حدود هفتاد سال سن دارند به ندرت حاص مي شود.
امروزه بسياري از سايتها و کانالها در فضاي مجازي اداعاي طبابت به روش سني دارند که اعتماد به اين افراد به هيچ وجه شايسته نيست، مگر اينکه تحت نظارت و پوشش يک دانشگاه فعاليت داشته باشند که تعداد اين افراد زياد نيست. اين حکيمان مکان مشخص براي طبابت دارند و تعداد بيماران تقريبا مشخصي هم دارند و به هيچ وجه نيز در کانالهاي تلگرامي تبليغات ندارند.
در طب رايج برخي نقاط کور وجود دارد که تنها بر اساس آزمون و خطاهاي انجام گرفته اين نقاط کور شناسايي شده است که معمولا علل ناشناخته بيماريها همان نقاط کور است که محل ورود طب ايراني و حکيمان است. طب ايراني ادعا نمي کند که طب کامل است، بلکه خود را طب مکمل مي داند که کنار طب رايج حضور دارد تا فقدانهاي طب رايج را جبران نمايد. طب ايراني معتقد است که طبابت فردي است و هر فرد بر اساس مزاج خود روش درماني منحصر به خويش را نياز دارد.[نماي داخلي يک رستوران چوبي با غذاعايي خانگي و لذيذ]
© Sputnik / Somayeh Pasandideh
کلنگ‌زني احداث نخستين سلامتکده طب سنتي با معماري ايراني ــ اسلامي
علم پديده اي ادامه دار است و من گاهي به شاگردان در دانشگاه خاطر نشان مي کنم که مثلا موضوعي علمي که 2000 سال قبل در کتابي بيان شده اکنون در کتاب «هاريسون» نيز عين همان مطرح شده است، منتها در گذشته به سبب عمق نگاه و شناخت دقيق و بدون تکنولوژي به مسئله اي مي رسيدند و امروزه به کمک تکنولوژي به همان نتيجه مي رسند.
خلاصه کلام اينکه طبع سنتي و ايراني در کنار طب رايج معني مي گيرد و مکمل يکديگر هستند و در انتهاي دهه هفتاد و اوايل دهه هشتاد دانشگاهيان به اين نتيجه رسيدند که از دانش حکماي حقيقي بهره بگيرند، بنابراين در کنار يکديگر و در مراکز دانشگاهي شروع به ويزيت بيماران کردند و نتيجه اي مثبتي هم داشت. به اين ترتيب دانشگاه شکل گرفت و مرحوم استاد «محمدمهدي اصفهاني» استاد برجسته طب سنتي از پايه گذاران آن بودند.
پزشکان عمومي با تخصص طب ايراني
گروهي از پزشکان عمومي در زمينه طب ايراني آموزش ديدند و به عنوان پزشک و متخصص طب ايراني يا سنتي در مطب خود مشغول بکار هستند، اين يک دسته از پزشکان فعال در اين زمينه هستند. گروه ديگر افراد ديپلمه هستند و يا تحصيلات غير مرتبط دارند که دانشگاه با اين افراد کاملا مخالف است و وزارت بهداشت نيز اجازه طبابت براي آنها صادر نکرده است، مگر معدود افراد انگشت شمار که از حکيمان واقعي هستند که آنها نيز در درمانگاههاي تحت نظارت در حال فعاليت هستند. از سال 1386 دانش آموختگان پزشکي عمومي در آزمون تخصصي وزارت علوم شرکت کردند و بمدت چهار سال دوره تخصص طب ايراني را فرامي گيرند و به عنوان متخصص شروع بکار مي کنند. در اين دوره آموزشي چهار ساله دانشجويان دو سال را بصورت عمومي و دو سال بعدي را به صورت تخصصي و بر اساس موضوع رساله آموزش مي بينند.


امتياز درمان با طب سنتي نسبت به طب رايج
گاهي وقتها بيماري در مرحله اي قرار دارد که هنوز فرصت کافي براي درمان وجود دارد و گاهي نيز براي بيمار وقتي زيادي وجود ندارد و بيمار لبه مرز خطر قرار گرفته است، طبيعتا در چنين شرايطي بدون اينکه درمانگر طب سنتي اقدامي نمايد بايد بلافاصله بيمار را بدست طب رايج بسپارد. حتي ما در دانشگاه واحد درسي به نام اورژانس داريم که به دانشجويان طب سنتي خط قرمزها در بيماري را آموزش مي دهيم. اما باز هم توصيه ما در اين است که طب رايج و سنتي در کنار يکديگر اقدام به درمان نمايند، در طب سنتي کمک مي شود تا مصرف داروهاي شيميايي کاهش يابد. اگر در طب رايج نيز براي ويزيت بيماران صبر و حوصله شود و تمام علم پزشک براي تشخيص بيماري بکار گرفته شود، شايد واقعا براي درمان يک بيماري چندين قلم دارو تجويز نشود. در طب ايراني حداقل زمان براي ويزيت بيماران سي دقيقه است که بيمار تقريبا تمام عادات زندگي و خواب و خوراک خود را براي پزشک بازگو مي کند، همين دقت درصد استفاده از داروهاي شيميايي را کاهش مي دهد. رسالت اصلي پزشکان طب سنتي اصلاح سبک زندگي افراد است.[يکي از روشهاي درماني طب سنتي ايراني دوپينگ قانوني در غرب است]

يکي از روشهاي درماني طب سنتي ايراني دوپينگ قانوني در غرب است
توسعه و نشر طب ايراني به ديگر کشورها
توسعه طب ايراني دو وجه دارد، يکي اينکه طب ايراني مانند طب چيني در ميان سايرکشورها فراگير شود و ديگر اينکه صادرات گياهان دارويي ايران توسعه جهاني پيدا کند. متاسفانه با شرايط آبي موجود در کشور و همچنين فرهنگ ناکافي مردم در زمينه برداشت گياهان دارويي که متاسفانه شاهد ريشه کن کردن اين گياهان در کوه و دشت هستيم، بايد بگويم که امکان صادرات گياهان دارويي وابسته به مديريتي دلسوزانه است. اما اگر از منظر توسعه روش و سبک درمان طب ايراني مانند طب چيني به اين مسئله نگاه کنيم بايد بگويم بله؛ اين مکتب طبي در صورت مطالعه و پژوهش کافي توانايي جهاني شده نيز دارد.
اقدامات پژوهشي طب ايراني در تمام دانشکده هاي طب سنتي در حال انجام است تا بتوانيم اين رشته را صادر کنيم. منتها بايد ابتدا پايه هاي آن مستحکم شود و سپس اقدامات باليني صورت پذيرد و در نهايت جهاني شود، براي دستيابي به مرحله آخر حداقل سه دهه زمان لازم است. در حال حاضر هم دانشجويان از کشورهاي حوزه خليج فارس و کشورهاي عربي در دانشکده هاي طب سنتي ايراني مشغول به تحصيل هستند.
به گفته حضرت علي (ع) سلامتي تاج روي سر ما انسانهاست و مردم نبايد بدن ارزشمند خود را بر اساس پستها و مطالب اينترنتي درمان کنند، متخصصين طب سنتي و ايراني در سلامتکده هاي تحت پوشش وزارت بهداشت در سراسر ايران به همراه کادر پزشکي مجرب در خدمت مردم هستند.